Geschiedenis van Markt 4 (Cuyperskerk)
De Cuyperskerk, gelegen in het historische hart van Sas van Gent aan het kanaal Gent-Terneuzen, werd gebouwd tussen 1891 en 1892. Dit monumentale gebouw kwam op de plaats van een oudere, kleinere ‘kerkschuur’ die ruim anderhalve eeuw dienst had gedaan maar inmiddels te krap was geworden voor de lokale gemeenschap.
Architect Joseph Cuypers, zoon van Pierre Cuypers, bekend van iconische gebouwen zoals het Rijksmuseum in Amsterdam, tekende het ontwerp van deze bijzondere kerk. Ter ere van hem draagt de kerk zijn naam.
Kenmerken en architectuur
De Cuyperskerk is een fraai voorbeeld van neogotische architectuur. Kenmerkend zijn de rode bakstenen muren met een opvallend kruisverband en decoratieve gele steenaccenten. Het bouwwerk heeft drie ruime beuken en wordt gedomineerd door een indrukwekkende toren aan de voorzijde en een kleinere vieringtoren. Tijdens een renovatie in de jaren zestig werd het interieur aangepast volgens de stijlprincipes van de Bossche school. Hierbij verdwenen helaas enkele originele elementen, zoals delen van de koorinrichting en de altaren.
Monumentale status
Door haar uitzonderlijke architectuur en rijke geschiedenis is de Cuyperskerk sinds enkele decennia officieel erkend als rijksmonument. Deze erkenning is vooral te danken aan het unieke tongewelf dat voor het eerst in Nederland werd gerealiseerd met ‘cementijzer’, oftewel gewapend beton.
Nieuwe toekomst voor de kerk
In 2012 moest de Cuyperskerk haar deuren sluiten wegens teruglopende bezoekersaantallen. Lokale bewoners kwamen in actie en richtten de Stichting Behoud Cuyperskerk op. Dankzij deze stichting kon het gebouw symbolisch voor één euro worden overgenomen van het bisdom.
Voor de noodzakelijke restauratie en herbestemming was nog een aanzienlijk bedrag van 1,7 miljoen euro vereist. Na enkele jaren van leegstand trad duidelijk verval op, maar in maart 2018 kon aannemer Leenhouts starten met een uitgebreide restauratie, mede mogelijk gemaakt door subsidies en sponsoring.
Multifunctioneel centrum Markt 4
Gezien haar beschermde status bleef de oorspronkelijke structuur en uitstraling van de kerk behouden tijdens de herinrichting. Karakteristieke details zoals glas-in-loodramen en het authentieke metselwerk zijn zorgvuldig gerestaureerd.
Op 1 mei 2019 werd de voormalige kerk feestelijk heropend als ‘Markt 4’, een multifunctioneel centrum met vier verschillende functies onder één dak. Bezoekers kunnen er terecht voor lokale producten die direct bij de producenten vandaan komen.
De zijbeuken zijn omgevormd tot een dynamische plek met twee niveaus. De bovenverdieping, afgescheiden door glazen wanden, bevat acht kantoorruimtes van elk 16 m², speciaal bedoeld voor startende ondernemers tegen aantrekkelijke tarieven.
Op de begane grond bevinden zich diverse kleine winkels, waaronder een koffiebar, bakkerij, slagerij, bloemist, kapper en een PostNL-punt. Daarnaast biedt Markt 4 ruimte aan een sociaal restaurant dat beheerd wordt door ‘Zeeuwse Gronden’, een organisatie gespecialiseerd in begeleiding van mensen met psychiatrische problematiek.
Dankzij de succesvolle herbestemming is Markt 4 nu uitgegroeid tot een populaire ontmoetingsplek, culinair centrum, ondernemershub en locatie voor evenementen.